بازار فارکس از دیدگاه اسلام

بازار فارکس (خرید و فروش سهام انترنتی) از دیدگاه اسلام

فارکس (FOREX) یا FX مخفف Foreign Exchange میباشد که دربر گیرنده خرید و فروش آنلاین موارد ذیل میباشد:

• ارز از جمله یورو، دلار، پوند، …
• ستاک‌” stock ” از جمله طلا، نقره،نفت ،گاز …
• سهام بورس و غیره از جمله سهمیه های شرکتهای تجارتی …

مهمترین ویژگی این شیوه خرید و فروش آنلاین بودن آن است، یعنی فارکس یک بازار فارکس از دیدگاه اسلام بازار مجازی است که مبادلات و معاملات در آن از طریق اینترنت صورت میگیرد.

این بازار مجازی دارای مشخصه ها و گزینه های متفاوتی برای کاربرانش دارد از جمله:

• روش مستقیم خرید و فروش (direct sale procedure).
• روش غیر مستقیم خرید و فروش (indirect sale procedure).
• ستاک‌عام (Common stock).
• ستاک خاص .

آنچه به صورت کل در تمامی معاملات آن یکسان است اینست که شروط بیوع اسلامی در آنها نقض میشوند.

💰در بیع اسلامی خرید و فروش باید در یک مجلس صورت گیرد، یعنی در قید زمانی یک‌مجلس!

🚫 اما در فارکس زمان معامله مقید نیست و جریان معامله در یک مجلس خاتمه پیدا نمیکند، مثلا: در بدل 10$ یک سهم طلا خریداری میکنید و اما معامله در همینجا خاتمه نمیابد طوریکه در آینده هرگاه ارزش طلا بالا رفت سهم شما افزایش پیدا میکند، و هرگاه کاهش یابد سهم شما هم کاهش پیدا میکند!

یعنی اصلا قید زمانی در بین نیست.

💰 در بیع اسلامی خریدار و فروشنده هر دو باید در مجلس واحدی تسلط و قبض بر ملکیت تازه ای خود داشته باشند.

یعنی پول در ملکیت و قبض شخص فروشنده و جنس در ملکیت و قبض شخص خریدار در یک مجلس حایل شود و تاخیری در کار نباشد!

🚫 اما در فارکس قبض بر پول و جنس یا سهم متحقق نمیشود، و اصلا جنس یا سهم ‌اصلیت و حقیقت وجودی ندارد و گذشته از آن درست به شکل مثال اول قبض پول و جنس یا سهم در قید یک مجلس و زمان متحقق نمیشود و بازار فارکس از دیدگاه اسلام جریان دنباله دار است …

💰 در بیع اسلامی عقد خرید و فروش باید به گونه یی نقدی و وجودی باشد، نه به گونه یی نسیه یا قرض و الی چنین عقدی ربای نسیه تلقی میشود.

🚫 و اما در فارکس تحویلی پول و جنس به طور حقیقی و واقعی ممکن پذیر نیست، و معامله به روی جنس موهوم است که اصلا وجود حقیقی ندارد، بناءً ربا نسیه در اینجا واقع میشود!

💰 در بیع اسلامی در خرید و فروش ارز لازم است تا دو ارز مبادله شده متفاوت باشند، یعنی مثلا یکی دالر باشد و دیگری افغانی.

🚫 و اما در فارکس بسا مروج است که واحدهای پولی با خودش معامله میشود و یا سهام بانکی خرید و فروش میشود که ذاتا معامله پول با پول است و اصل افزایش یابی و کاهش یابی در بین است.

مثلا: ارزش سهم دست شما در فارکس به رویت ارزش دالر است، و در عین زمان شما به روی دالر سرمایه گذاری میکنید،که اصل زیادت بلاعوض در میان میایید، و به این نوع معامله معامله ربوی گفته میشود.

گذشته از آن قوانین و ضوابط حاکم بر بازار فارکس مملو از شبهه است، که اصلا ارزش به خطر انداختن رزق و کسب حلال و بالاخره ایمان و وجدان مسلمان را ندارد … !

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

طلا را با طلا نفروشید؛ مگر آنکه مثل هم و برابر باشند و یکی اضافه نباشند، و نقره را با نقره نفروشید؛ مگر آنکه مثل هم و برابر باشند و یکی اضافه نباشد و نسیه (و غایب) آن را با نقد (و حاضر) معامله نکنید». متفق علیه.

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود :

طلا به طلا، نقره به نقره، گندم به گندم، جو به جو، خرما به خرما، مثل هم و بطور مساوی درست معامله شوند، هرگاه مبادله این انواع مختلف بود، هر طور که خواستید؛ بفروشید، به شرطیکه دست به دست معامله شود. رواه مسلم

پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود:بازار فارکس از دیدگاه اسلام

آنچه که تو را به شک می اندازد رها کن و به آنچه که به تو اطمینان میدهد، عمل کن. نسائی (5714)

پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود :

حلال و حرام مشخص هستند و در این میان، امور مشتبهی وجود دارد که بسیاری از مردم آنها را نمی دانند. هرکس، از آنها پرهیز کند، دین و ایمانش را حفاظت نموده است.» بخاری (52) و مسلم (1599)

رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند :

رباخوار، ربا دهنده، کاتب و دو شاهد آنرا لعنت کرده، و می‌فرمود : همه در گناه باهم برابراند. رواه مسلم

بنا برای دوستان‌عزیز که به این بازی مهلک آغوشته هستند توصیه میشود تا اندکی دقت به خرچ داده و جوانب کلی قضیه را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند، تا باشند که به حقیقت آن پی برده و از آن دست بکشند !

آیا فارکس حرام است؟

معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.

به گزارش نبض بورس؛ بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال ،دلار، یورو، پوند،ین،دینار و. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد. و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

چنین معامله ای از قدیم الایام در بین مردم مرسوم بوده که افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله ای اقدام می کردند و یا شخص دیگری را به عنوان وکیل یا عامل خود قرار می دادند و از او می خواستند در مقابل حق العمل معین (اجرت) یا مجاناً چنین معامله ای را برای آنان انجام دهند و سود و زیان از آن صاحب سرمایه است.

چنین معامله از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد زیرا تمام شرایط معامله را دارد و در ضمن آن هم هیچ شرطی که مخالف شرع باشد نشده است. بنا براین شرعاً جایز است.

اما آنچه امروزه به عنوان "بازار فارکس "در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است. بعضی از این اشکالات عبارتند از:

1.بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

2. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و در پایگاه اینترنتی معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می دهند و او نیز به گمان این که این گزارش واقعی است به آنان اطمینان می کند اما در حقیقت این یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گزار را جای دیگری مثل قاچاق و. سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.

3. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است (مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند) و موجب بطلان قرار داد می شود زیرا در ضمن آن شرط حرام شده است. بنا براین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.

بنا بر این معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است. [1]

ضمائم :

مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونى در میان نباشد بازار فارکس از دیدگاه اسلام اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله‌گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله‌گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله‌اى از طرف کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.

[2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

حکم شرعی بازار بازار فارکس از دیدگاه اسلام فارکس چیست؟

بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال ،دلار، یورو، پوند،ین،دینار و…. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد. و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

چنین معامله ای از قدیم الایام در بین مردم مرسوم بوده که افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله ای اقدام می کردند و یا شخص دیگری را به عنوان وکیل یا عامل خود قرار می دادند و از او می خواستند در مقابل حق العمل معین (اجرت) یا مجاناً چنین معامله ای را برای آنان انجام دهند و سود و زیان از آن صاحب سرمایه است.

چنین معامله از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد زیرا تمام شرایط معامله را دارد و در ضمن آن هم هیچ شرطی که مخالف شرع باشد نشده است. بنا براین شرعاً جایز است.

اما آنچه امروزه به عنوان “بازار فارکس “در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است. بعضی از این اشکالات عبارتند از:

۱.بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و بازار فارکس از دیدگاه اسلام هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

۲. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و در پایگاه اینترنتی معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او بازار فارکس از دیدگاه اسلام نمایش می دهند و او نیز به گمان این که این گزارش واقعی است به آنان اطمینان می کند اما در حقیقت این یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گزار را جای دیگری مثل قاچاق و…سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.

۳. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرارداد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است (مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند) و موجب بطلان قرار داد می شود زیرا در ضمن آن شرط حرام شده است. بنابراین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.

بنا براین معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.

لازم به تذکر است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز دارای معاملات بازار فارکس است و از آنجایی که ضوابط شرعی در آنها رعایت می شود اشکالی ندارد و می توان در آن شرکت کرد.[۱]

ضمائم

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[۲]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله‌گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله‌گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله‌اى از طرف کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):

حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی‌دهند.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):

از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد.